Kościół Wszystkich Świętych w Pszczynie

---

Historia

Omawiając historię kościoła, należy wspomnieć o dramatycznych wydarzeniach, które miały wpływ na jego losy. Po poważnym pożarze, który dotknął miasto w 1622 roku, świątynię odbudował Jerzy Walentyn Meyer, związany z Morawską Ostrawą. Kolejne dramatyczne chwile przyniósł pożar w 1748 roku, który niemal całkowicie zniszczył budowlę.

Proces odbudowy, zakończony w 1754 roku, odbył się pod nadzorem wybitnego architekta nadwornego Promnitzów, Christiana Jähne. Nowa konstrukcja powstała z wykorzystaniem pozostałości murów starszej świątyni. Dalsze prace renowacyjne miały miejsce w 1791 roku pod czujnym okiem majstra murarskiego Gawrona, a budowla była jeszcze kilkakrotnie przebudowywana w późniejszych latach.

W 1814 roku prace związane z odnowieniem budowli prowadziły osoby o różnych umiejętnościach, w tym majstrowie Weicht, Pinkawa i Michalik. Z czasem, w 1849 roku, wieża została nadbudowana, a w latach 1930-1931 dodano boczną kaplicę po stronie południowej oraz zakrystię na północy.

Ostatnia restauracja budowli miała miejsce w 1957 roku, jednak w trakcie tych prac zniszczono cenną dekorację stiukową stropu nawy oraz prezbiterium, wykonaną w XVIII wieku przez Antoniego Haila, artystę pochodzącego z Bielska.

Architektura i wnętrze kościoła

Świątynia, znana jako kościół Wszystkich Świętych, prezentuje się jako przykład architektury orientowanej oraz murowanej, pokrytej tynkiem. Pomimo wielokrotnych modernizacji, które w znacznym stopniu zatarły oryginalne, późnobarokowe cechy konstrukcyjne, nie można jej zaklasyfikować jako obiekt o wysokiej wartości zabytkowej.

Budowla charakteryzuje się trójbocznym zamknięciem prezbiterium, do którego od północnej strony przylegają kaplice z 1692 roku, w tym krypta, oraz zakrystia, która została wzniesiona w 1931 roku. Od strony południowej ulokowano nowszą kaplicę z emporą. Dach nad nawą jest siodłowy, z kolei kaplice przykryte są dachami trójspadowymi. Na kalenicy głównej nawy można dostrzec sześcioboczną wieżyczkę na sygnaturkę, zakończoną latarnią.

Od zachodniej strony kościół wzbogacony jest o wysoką kwadratową wieżę, której ściany w dolnej kondygnacji są poszerzone. Wyższa część wieży prezentuje półkoliście zamknięte okna, a jej zwieńczenie ozdabia wydatny gzyms. Najwyższa kondygnacja ma ośmioboczną formę, również wieńczoną gzymsem, z tarczami zegarowymi. Hełm wieży ma formę baniastą, z dodatkową ośmioboczną latarnią.

W południowo-wschodnim narożniku, pomiędzy nawą a wieżą, znajduje się przybudówka, która kryje schody. Prostokątna nawa i prezbiterium są przykryte wspólnym sufitem, który ma fasetę. Tęcza, podkreślona kompozytowymi pilastrami, wspiera belkowanie z gzymsem okalającym wnętrze kościoła. Okna w prezbiterium mają półkoliście zamknięte kształty, a w nawie spotykamy łuki spłaszczone.

Wnętrze kościoła zachwyca późnobarokowym chór muzycznym z XVIII wieku, który rozciąga się na dwóch poziomach, oparty na sześciu okrągłych filarach. Parapety na chórze, które są wklęsłowypukłe, wspaniale ozdobione są ornamentami w postaci płycin.

Na górnej kondygnacji ulokowane są organy, dzieło Stanisława Stankiewicza z Zatora, ufundowane przez Józefa Zborowskiego, właściciela Ćwiklic. Chór zdobią polichromie z motywami roślinnymi.

Warto również zwrócić uwagę na późnobarokowy, kulisowy ołtarz główny z XVIII stulecia, którego ozdobą jest olejny obraz przedstawiający adorację św. Trójcy przez wszystkich świętych, stworzony w 1815 roku przez Franciszka Frümla z Fulneku. Dodatkowo, w głównej kondygnacji znajdują się rzeźby św. Piotra, Pawła, Augustyna i Ambrożego oraz aniołowie. Dwa boczne ołtarze z przełomu XVIII i XIX wieku, również w stylu późnobarokowym, zostały wykonane przez H. Waismana z Frydku.

Ołtarz po lewej stronie wyróżnia się obrazem Matki Boskiej Przedziwnej, znanej również jako Pszczyńska, z 1764 roku, zamówionym u Jana Adermanna z Żar, na którego wykonanie wydano 1 000 talarów. W prawym ołtarzu umieszczono barokowy obraz św. Jana Nepomucena. Interesującą formą jest także wczesnobarokowa, kuta krata z XVII wieku, zamykająca wejście do północnej kaplicy Matki Boskiej Różańcowej, ufundowanej w 1690 roku przez ks. proboszcza Franciszka Jana Szafrańskiego.

Podczas ostatniej renowacji w tej kaplicy odkryto między innymi polichromie na sklepieniu. Znajduje się tam także cenna chrzcielnica z XVIII wieku oraz drewniana, polichromowana figura Chrystusa „Ecce Homo”, zamieszczona w kruchcie kościoła, zabezpieczona współczesną kratą.

Pod świątynią ulokowana jest krypta, w której spoczywają doczesne szczątki panów na Pszczynie, pochodzących z rodu Promnitzów.

Wieża kościoła kryje cztery dzwony, z których dwa zostały odlane w 1651 roku z fundacji Franciszka Hermana Promnitza, ozdobione analogiczną dekoracją z heraldycznymi plakietami. Dwa mniejsze dzwony odlane zostały w Ludwisarni Felczyńskich w Taciszowie, a ich wagi wynoszą kolejno 270, 600, 650 i 1100 kg.

Koncerty

W kościele Wszystkich Świętych w Pszczynie odbywają się różnorodne koncerty, które przyciągają licznych melomanów. Wśród nich szczególnie wyróżniają się występy jednej z najbardziej renomowanych orkiestr kameralnych na świecie – Sinfonia Varsovia, która występowała w tym miejscu trzykrotnie.

Oprócz tego, regularnie organizowane są koncerty organowe, które zapewniają niezapomniane doświadczenia muzyczne. W okresie wielkiego postu oraz świąt Bożego Narodzenia, mieszkańcy i goście mogą uczestniczyć w szczególnych wydarzeniach muzycznych, które wprowadzają w świąteczny nastrój.

Od roku 2004 w przestrzeni kościoła odbywa się także Festiwal Muzyki Kameralnej „Musica da Chiesa”. Jest to wydarzenie, które zostało zapoczątkowane przez Pszczyńskie Towarzystwo Muzyczne „Con fuoco”, i które prezentuje utalentowanych wykonawców oraz różnorodne aranżacje muzyczne.

---

Oceń: Kościół Wszystkich Świętych w Pszczynie

---