Nekropolia Anhaltów w Pszczynie

Aby dotrzeć do nekropolii, należy przejść kilkudziesięciometrową dróżką, która kończy się ślepo. Na jej końcu można dostrzec imponującą, klasycystyczną kamienną ławę, która stanowi element architektoniczny tego miejsca. Po lewej stronie dróżki znajduje się czworoboczny obelisk, na którym widnieje niemiecki napis: Auferstehen / ja / Auferstehen / wirst du / mein Staub / nach Kurzer / Ruh. Tłumacząc na polski, brzmi on „Zmartwychwstaniesz, ach zmartwychwstaniesz prochu mój, po krótkim odpoczynku”. Ten urzekający napis, pierwotnie wyryty w kamieniu i podkreślony kolorowym wypełnieniem, w późniejszym czasie został zastąpiony przez mosiężne litery.

Przed obeliskiem ciągnie się rząd pięciu piaskowcowych płyt, które zakrywają groby księcia Fryderyka Erdmanna (1731–1797), jego małżonki Luizy Ferdynandy (z domu Stolberg-Wernigerode; 1744–1784) oraz ich trójki dzieci: Emanuela Ernesta Erdmanna (1768–1808), Christiny (1774–1783) i Georga (1776–1777). Po drugiej stronie znajduje się grobowiec ich najmłodszego syna, Ludwika Anhalta (1783-1841), który od 1830 roku zarządzał księstwem pszczyńskim. Jego miejsce spoczynku to ceglana krypta, nakryta piaskowcową płytą, na której widnieje inskrypcja poświęcona Ludwikowi. Nad kryptą wznosi się stalowy krzyż, oplatany wężem, który jest identyczny z krzyżem w grobie jego szwagierki, Marii Doroty Henrietty Luizy Schlezwig-Holstein-Sonderburg-Beck (1783–1803), znajdującym się na pobliskim cmentarzu św. Jadwigi.

Nekropolia w takiej formie, jaką możemy zobaczyć dziś, powstała około 1820 roku z inicjatywy księcia Henryka Anhalta (1778–1847), który rządził Pszczyną do 1830 roku. To on podjął decyzję o zgromadzeniu w jednym miejscu grobów swych przodków oraz zmarłego przedwcześnie rodzeństwa, które wcześniej były rozproszone po zainteresowanym parku zamkowym, zgodnie z popularnymi wówczas romantycznymi trendami. Po II wojnie światowej nekropolia przez długi czas pozostawała w zapomnieniu. Nie wspominali o niej ani „Katalog zabytków sztuki w Polsce (...) Powiat pszczyński” z 1961 roku, ani znany przewodnik I. Płazaka pt. „Pszczyna. Zabytki miasta i regionu” z 1974 roku.

Dopiero w latach 90. XX wieku, gdy rozpoczęto kompleksowe porządkowanie parku, w 2001 roku zrealizowano renowację nekropolii, przywracając jej pierwotny wygląd oraz inskrypcje. W 2023 roku pszczyńska gmina uzyskała fundusze z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków na kolejną fazę renowacji tego historycznego miejsca, co z pewnością przyczyni się do jego dalszego upamiętnienia i ochrony dla przyszłych pokoleń.